Święta na dawnej Łemkowszczyźnie

Wschodnie Boże Narodzenie

Według kalendarza juliańskiego

   Uroczystymi wigiliami rozpoczynają się dzisiaj (6 bm.) Święta Bożego Narodzenia w kościołach obrządku wschodniego: prawosławnym i bizantyjsko - ukraińskim, posługujących się kalendarzem juliańskim. Na terenach dawnej Łemkowszczyzny - w Bieszczadach i Beskidzie Niskim, gdzie żyje kilka tysięcy chrześcijan wschodnich, odbędą się nabożeństwa w cerkwiach.

   W Swiatyj Weczer, czyli Wigilię prawosławni i grekokatolicy spożywają - zgodnie z tradycją - 12 postnych dań i ubierają choinki. Wieczerza rozpoczyna się modlitwą. Chrześcijanie wschodni składają sobie życzenia, a opłatek zastępuje prosfora - chleb wypiekany z pszennej mąki, drożdży i wody. Najpopularniejszym daniem jest kutia, a wśród kolęd - "Boh predwicznyj narodyłsia...". Na stole nie może zabraknąć dania rybnego oraz grochu, kapusty i kompotu z suszonych owoców. Tradycja nakazywała prawosławnym, aby w Wigilię stawiać w kącie izby snop z dorodnymi kłosami, zwany diduchem. Na stół kładziono siano, a domownicy obmywali się wodą, do której wrzucano monetę, żeby być "zdrowym i silnym jak pieniądz". W wielu wsiach w Wigilię symbolicznie obmywano się w rzecznej przerębli. Część tradycji jednak zanika, nad czym ubolewa arcybiskup Adam, prawosławny ordynariusz diecezji przemysko-nowosądeckiej w Sanoku. - Wierni żyją w ogromnej diasporze. Ale tradycja jest kultywowana i na przykład bez kutii nie ma wigilii - stwierdził władyka Adam. Największe skupiska prawosławnych to Morochów, Mokre, Hańczowa i Bartne.

   Główne uroczystości bożonarodzeniowe odbędą się jutro (7 bm.) o godz. 7. w cerkwi katedralnej pw. Trójcy Świętej w Sanoku. Wełykiemu Poweczerju (odpowiednik rzymskokatolickiej pasterki), Litii, błogosławieniu chleba, a następnie Jutrznii i Świętej Liturgii według Bazylego Wielkiego, będzie przewodniczył ks abp Adam Dubec, ordynariusz diecezji przemysko-nowosądeckiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Wełykie Poweczerja, ze względu na małą ilość duchownych, są odprawiane o różnych porach - zarówno w noc wigilijną, jak również w Dzień Narodzenia Pańskiego. Bywa i tak, że jeden ksiądz musi dotrzeć w ciągu kilku godzin nawet i do 4 cerkwi oddalonych o kilkadziesiąt kilometrów. Prawosławna diecezja przemysko-nowosądecka z siedzibą w Sanoku liczy około 3 tysięcy wiernych skupionych w 14 parafiach, dysponujących 34 cerkwiami. Posługę duszpasterską sprawuje zaledwie 15 księży. Dotrą oni o różnych porach do nawet najmniejszych skupisk wiernych. Największa parafia znajduje się w Kalnikowie koło Przemyśla, a najmniejsza, licząca zaledwie 11 rodzin, w Zapałowie koło Jarosławia. Niewiele większa jest w Komańczy - liczy 17 rodzin.

   Równocześnie z prawosławnymi świętują grekokatolicy. W Bieszczadach i Beskidzie Niskim funkcjonują trzy duże parafie w: Komańczy, Zyndranowej i Hłomczy, dysponujące 16 świątyniami. Jedyną parafią, która zachowała ciągłość w okresie PRL ( władze komunistyczne nie uznawały kościoła obrządku bizantyjsko-ukraińskiego), jest Komańcza. Obecnie należy do niej około 300 osób skupionych wokół cerkwi pw. Opieki Matki Bożej w Komańczy oraz sześciu świątyń filialnych w: Rzepedzi, Kulasznem, Wysoczanach, Mokrem, Wielopolu i Sanoku. Skupiają one od 20 do 100 wyznawców. W sumie około 500 osób. Nabożeństwo bożonarodzeniowe w grekokatolickiej cerkwi w Komańczy zostanie odprawione jutro rano.

   Kościół wschodni nie przyjął reformy gregoriańskiej z 1582 r. i posługuje się nadal kalendarzem juliańskim, który spóźnia się o jeden dzień na 128 lat. 8 stycznia chrześcijanie wschodni czczą Sobór Najświętszej Marii Panny, czyli Dzień Bogarodzicy. Święta zakończą się w czwartek (9 bm.), dniem poświęconym pierwszemu męczennikowi św. Szczepanowi. (BH)

Dziennik Polski, January 6, 2003

Local Links:

Icon Return to Lemko Home Page


Document Information Document URL:http://lemko.org/polish/xmas.html

Page prepared by Walter Maksimovich
E-mail: walter@lemko.org

Copyright © LV Productions, Ltd.
E-mail: walter@lemko.org


LV Productions
c/o Walter Maksimovich
3923 Washington Street,
Kensington MD 20895-3934
USA
© LV Productions  Originally Composed: January 6th, 2003
Date Last Modified: